Tác động tiêu cực của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tới việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay. Luận văn ThS

Link bài viết: http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/36391

1.Kinh tế thị trường ở Việt Nam ở trình độ thấp kém

Chúng ta tiến hành chuyển nền kinh tế từ nền kinh tế tập trung sang nền KTTT định hướng XHCN bắt đầu vào năm 1989 như nền KTTT định hướng XHCN ở VIệt nam mới vận hành được 15 năm. Mười năm năm qua chúng ta đã thu được những thành tựu to lớn song nền kinh tế của chúng ta vẫn ở trình độ thấp kém biểu hiện ở các mặt sau:

Cơ sở vật chất kỹ thuật còn ở trình độ thấp kém. Một phần do chúng ta trảI qua một thời kỳ dài kháng chiến do đó cơ sở vật chất kỹ thuật bị tàn phá bởI chiến tranh. Mặt khác chúng ta xuất phát từ một nước nông nghiệp lạc hậu cộng thêm những khó khăn trong thời gian qua đã làm cho việc xây dựng còn gặp nhiều khó khăn. Hiện nay bên cạnh một số lĩnh vực một số cơ sở đã được trang bị kỹ thuật và công nghệ hiện đại trong nhiều ngành kinh tế máy móc cũ kỹ công nghệ lạc hậu. Theo UNDP Việt Nam ở trình độ công nghệ lạc hậu 2/7 của thế giới , thiết bị máy móc lạc hậu 2-3 thế hệ (có lĩnh vực 4-5 thế hệ ). Lao động thủ công vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số lao động xã hội. Do đó năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất của nước ta còn rất thấp so với khu vực và thế giới

– Kết cấu hạ tầng như hệ thống đường giao thông, hệ thống thôn tin lIên lạc, hê thống các công trình xây dựng … còn rất lạc hậu kém phát triển. Mật độ đường giao thông km bằng 1% so với mức trung bình của thế giới;tốc độ truyền thông trung bình cả nước chậm hơn thế giới 30 lần. Hiện nay hệ thống giao thông của chúng ta chủ yếu phát triển ở những vùng đồng bằng còn những vùng núi và trung du thì còn rất hạn chế. Chính điều này đã làm cho các địa phương các vùng bị chIa cắt tách biệt nhau do đó đã làm cho việc khai thác các tiềm năng ở các địa phương chưa đạt hiệu quả cao nhiều tiềm năng bị bỏ phí

– Do sự phân công lao động thấp kém kết hợp với cơ sở vật chất và kết cấu hạ tầng chưa phát triển đã làm cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế diễn ra chậm. Nhìn chung nền kinh tế nước ta chưa thoát khỏi nền kinh tế nông nghIệp sản xuất nhỏ. Nông nghiệp vẫn thu hút tới 70% lực lượng lao động nhưng chỉ chiếm 26% trong tông GDP. Trong công nghiệp thì các nghành công nghiệp hiện đại, công nghiệp công nghệ cao còn chiếm tỷ lệ nhỏ. Các ngành công nghiệp truyền thống do công nghệ lạc hậu cũng không đáp ứng được nhu cầu trong nước nhiều mặt hàng quan trọng vẫn phải nhập khẩu hoạc sản xuất trong nước thì cũng là những đơn vị liên doanh hoặc doanh nghiệp nước ngoài.

– Khi chuyển sang cơ chế thị trường định hướng XHCN một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp nhà nước còn nhiều bỡ ngỡ, hoạt động không hIệu quả. Các doanh nghiệp tư nhân phát triển mạnh nhưng quy mô nhỏ do đó đã làm cho khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như thị trường nước ngoài còn rất yếu. Hiện nay các mặt hàng có sức cạnh tranh được và xuất khẩu thì chủ yếu trang ngành dệt may , hàng thủ công, lương thực thực phẩm … hiện nay chất lượng hàng hóa của VN còn thấp giá cả cao vì thế khả năng cạnh tranh còn yếu .

2. Các loại thị trường đã được hình thành phát triển nhưng chưa đồng bộ

Chúng ta có thể kể đến một số thị trường lớn như:

– Thị trường hàng hóa dịch vụ. Đây là thị trường phát triển khá mạnh. cùng với sự phát triển KTTT thì thị trường hàng hóa dịch vụ ngày càng phát triển. Với số lượng hàng hóa ngày càng nhiều, chủng loại phong phú, chất lượng đa dạng. Nó lôi cuốn sự tham gia của nhiều thành phàn kinh tế nhiều loại hình doanh nghiệp. Tuy nhIên thị trường này còn nhiều hiện tượng tiêu cực gây rất nhiều khó khăn cho công tác quản lý và phát triển lành mạnh của thị trường này. Các hiện tượng như hàng giả, hàng nhập lậu, hàng nhái nhãn hIệu gây sự rối loạn thị trường.

– Thị trường hàng hóa sức lao động. Thị trường mới manh nha và mang nhiều tính tự phát. Đă có sự hình thành một số trung tâm giới thiệu việc làm và xuất khẩu lao động nhưng đã nảy sinh hiện tượng khủng hoảng. nét nổi bật của thị trường này là cung về lao động ngành nghề nhỏ hơn cầu rất nhiều, trong khi đó cung về sức lao động gIản đơn lại vượt xa cầu. Nhiều người có sức lao động không tìm được vIệc làm.

– Thị trường tiền tệ, thị trường vốn đã có nhiều tiến bộ. Chúng ta đã có nhiều chính sách thông thoáng ưu đãi để phát triển thị trường này tuy nhiên vẫn còn nhiều điũu trắc trở như nhiều doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp tư nhân rất thiếu vốn nhưng không vay được vì vướng mắc thủ tục trong khi nhiều ngân hàng thương mại huy động được vôn nhưng lại không thể cho vay để ứ đọng vốn. Thị trường chứng khoán đã được hình thanh nhưng hoạt động của thị trường này còn chưa mạnh số lượng hàng hóa giao dịch trên thị trường còn ít mức huy động vốn chưa cao và số lượng doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia thị trường này còn rất ít .

– Ngoài các thị trường trên còn một số thị trường mới được hình thành song sự phát triển còn nhiều bất cập như là thị trừơng bất động sản. Đây là thị trường mới ra nhưng hoạt động của nó còn rất khiêm tốn. Các hoạt động giao dịch chủ yếu diễn ra ngầm không kiểm soát được dẫn đến những cơn sốt giá đát ở các đô thị lớn như Hà Nội , TP Hồ Chí Minh

3. Nhiều thành phần kinh tế tham thị trường

Như đã trình bày ở phần trên một đặc trưng của nền KTTT định hướng XHCN ở VIệt Nam có nhiều thành phần kinh tế tham gia trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo do vậy nền kinh tế ở nước ta có nhiều  loại hình sản xuất hàng hóa cùng tồn tại đan xen với nhau, trong đó sản xuất hàng hóa nhỏ phân tán còn phổ biến

4. Quản lý nhà nước về kinh tế xã hội còn yếu

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng ta nhận định về vấn đề này như sau “hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách chưa đồng bộ và nhất quán, thực hiện chưa nghiêm,công tác tài chính, ngân hàng giá cả, kế hoạch hóa, quy hoạch xây dựng quản lý đất đai còn nhiều yếu kém, thủ tục hành chính…đổi mới chậm. Thương nghiệp nhà nước bỏ trống một số trận địa quan trọng, chưa phát huy tốt vai trò chủ đạo trên thị trường. Quản lý xuất nhập khẩu còn nhiều sơ hở, tiêu cực, một số trường hợp gây tác động xấu tới sản xuất. Chế độ phân phối còn bất hợp lý. Bội chi ngân sách và nhập siêu còn lớn. Lạm phát tuy được kIềm chế nhưng chưa vững chắc”

5. Nền kinh tế mở cửa hội nhập trong tình trạng trình đọ phát triển kinh tế thị trường ở nước ta còn quá thấp so với các nước khác

Hiện nay xu thế toàn cầu hóa và khu vực hóa về kinh tế đang diễn ra mạnh mẽ nó đặt ra cho mỗi nước những thuận lợi nhưng đồng thời là những khó khăn thách thức hết sức gay gắt. chúng ta cũng đang chủ động từng bước hội nhập nền kinh tế vào khu vực và vào thế giới. Tuy nhiên với thực trạng nền kinh tế của chúng ta như hiện nay vấn đề hội nhập đang đặt ra cho nhà nước và các doanh nghiệp phát huy nỗ lực để chuẩn bị tốt cho quá trình hội nhập. Phải đẩy mạnh CNH-HĐH nền kinh tế để khi chúng ta chủ động hội nhập sẽ không bị bỡ ngỡ và hội nhập một cách có hiệu quả