Quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật nước ngoài về kiểm toán nhà nước

Link bài viết: http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/50473

Việc bổ sung thiết chế độc lập là Kiểm toán Nhà nước nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả và tính minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công, phát huy quyền làm chủ của nhân dân; phù hợp nguyên tắc quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và phù hợp với thông lệ quốc tế. Với vị thế là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công, KTNN đóng vai trò quan trọng đảm bảo tính minh bạch trong quản trị quốc gia, góp phần đảm bảo tính dân chủ và quyền làm chủ của nhân dân. Vai trò quan trọng của KTNN được thể hiện như sau:

Thứ nhất, tăng cường giám sát của Quốc hội và giám sát của nhân dân đối với hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước

Một là, để Quốc hội quyết định dự toán NSNN, quyết định dự án, công trình quan trọng quốc gia, KTNN thực hiện kiểm toán dự toán NSNN và dự án, công trình quan trọng quốc gia để đưa ra ý kiến giúp Quốc hội quyết định phù hợp với tình hình thực tế của đất nước, bảo đảm tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước.

Hai là, để giúp Quốc hội phê chuẩn báo cáo quyết toán NSNN hàng năm, KTNN có nhiệm vụ kiểm toán báo cáo quyết toán NSNN để đ¬ưa ra ý kiến đánh giá, xác nhận về tính đúng đắn, trung thực của tổng số thu, chi NSNN; đồng thời, KTNN đưa ra ý kiến đánh giá, xác nhận việc tuân thủ pháp luật và tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý, điều hành và sử dụng ngân sách của Chính phủ, các bộ, ngành, các tổ chức kinh tế của Nhà nước và chính quyền địa phư¬ơng… phục vụ cho hoạt động giám sát về tài chính, ngân sách của Quốc hội.

Ba là, với việc công khai kết quả kiểm toán, KTNN cung cấp cho công chúng những thông tin quan trọng, giúp cho người dân biết rõ tình hình thu chi, quản lý, sử dụng NSNN, tài sản và công quỹ quốc gia, tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát với tư cách là chủ nhân của đất nước.

Bốn là, thông qua kết quả kiểm toán, KTNN kiến nghị với Quốc hội, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các luật và cơ chế, chính sách về quản lý kinh tế, tài chính cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế của đất nước trong từng thời kỳ.

Thứ hai, góp phần đảm bảo minh bạch các quan hệ kinh tế, tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước

Kiểm toán ra đời, phát triển do yêu cầu quản lý và phục vụ cho quản lý. Kiểm toán là một công cụ quản lý phát triển từ thấp đến cao, gắn với hoạt động kinh tế của con người. Ở nước ta việc thành lập và phát triển cơ quan KTNN xuất phát từ chính yêu cầu đòi hỏi của công cuộc đổi mới và sự phát triển của nền kinh tế thị trường, thực hiện quá trình dân chủ hoá và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN - nhà nước của dân, do dân và vì dân. Phát triển KTNN là một yêu cầu khách quan của quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân của Nhà nước, đặc biệt là tăng cư¬ờng sự kiểm tra, kiểm soát của Nhà nước nhằm sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả NSNN và tài sản quốc gia, chống tiêu cực, tham nhũng. Do vậy, yêu cầu của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đòi hỏi phải nâng cao vai trò của KTNN đảm bảo minh bạch các quan hệ kinh tế, tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước được thể hiện ở những nội dung sau đây:

Một là, KTNN góp phần làm minh bạch và lành mạnh các thông tin, các quan hệ kinh tế, tài chính. Vai trò này của KTNN gắn liền với chức năng kiểm toán báo cáo tài chính. Trong nền kinh tế thị trường, kiểm toán báo cáo tài chính là một nhu cầu tất yếu khách quan và là một trong những biện pháp kinh tế nhất, hiệu lực nhất để khắc phục các rủi ro thông tin trong các báo cáo tài chính. Thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN xác nhận tính đúng đắn, trung thực của các thông tin kinh tế, trước hết là thông tin trên các báo cáo tài chính của các cấp chính quyền, các cơ quan, các đơn vị và các bộ phận được kiểm toán. Kết quả kiểm toán được lập thành báo cáo và công bố công khai theo quy định của pháp luật đã góp phần làm cho các thông tin về kinh tế, tài chính được kiểm toán đáp ứng được yêu cầu trung thực, khách quan; xác nhận độ tin cậy của báo cáo tài chính, làm căn cứ để Nhà nước đưa ra các biện pháp quản lý phù hợp và giúp cho các đối tượng sử dụng thông tin đưa ra các quyết định trong mối quan hệ với đơn vị được kiểm toán; đồng thời, giúp cho các đơn vị được kiểm toán thấy rõ những tồn tại, sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tin kinh tế, tài chính, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả vốn, tài sản và kinh phí của Nhà nước.